Aussie – tajemnica ogona

Owczarki australijskie typu amerykańskiego, pod względem wyglądu, są bardzo zróżnicowaną rasą. Różnią się przede wszystkim umaszczeniem, kolorem oczu, a także długością ogonów.

Nasze psy mają długie, pełne ogony, bardzo puszyste i klasycznie zakończone tzw. świeczką, czyli białym końcem. Na wystawach, gdzie porównuje się psy według wzorca rasy, często słyszę pytanie widzów i osób zainteresowanych rasą …”Dlaczego niektóre owczarki nie mają ogona?…czy coś im się stało?…

Otóż w obrębie tej jednej rasy mogą występować różne długości ogona – ogon długi lub krótki (NBT– Natural Bob Tail), przy czym ogon skrócony może mieć kilka lub kilkanaście kręgów. Może także występować ich całkowity brak, dla porównania ogon długi ma około 20 kręgów. Naturalny bobtail, czyli krótki ogon, jest wynikiem mutacji genetycznej i jest genetycznie skróconym kręgosłupem psa. Według badań Instytutu Zdrowia i Genetyki Owczarków Australijskich (ASHGI), jedynie niewielki procent owczarków australijskich rodzi się z naturalnie krótkim ogonem. Skąd więc, większość owczarków nie posiada ogona, choć rodzi się ich tak mało, a te z pełnym ogonem są rzadkością?

Od początku powstawania tej rasy, krótki ogon był ceniony przez hodowców, ponieważ był wygodny podczas pracy pasterskiej z bydłem. Naturalnie krótki ogon u owczarka australijskiego,”bobtail”, nie jest wadą genetyczną w tradycyjnym sensie tego słowa. Jest to cecha genetyczna, która może występować w populacji owczarków australijskich jako rezultat selekcji genetycznej. Była to cecha na tyle pożądana, że dokowano (obcinano) ogony szczeniakom, które urodziły się z długim ogonem.

Praktyka dokowania ogonów ma długą tradycję, sięgającą czasów Rzymskich, kiedy uważano, że uchroni to psa przed wścieklizną. Ogony obcinano także psom bojowym, żeby zapobiegać ich urazom. W XVIII wieku w Anglii pod karą grzywny, wymagano dokowania ogonów zwierząt pracujących i myśliwskich, żeby odróżnić je od zwierząt domowych. Dziś z całą pewnością wiemy, że psi ogon nie przenosi wścieklizny i nie jest źródłem opętania przez złe moce.

Szczegółowe opisy standardu ogona dla owczarka australijskiego różnią się w poszczególnych organizacjach międzynarodowych, ponieważ w wielu krajach, w tym Australii i USA oraz niektórych krajach Europy, dokowanie pozostaje standardową praktyką wśród hodowców. Wszystkie federacje są zgodne tylko w jednym: ogon powinien być dobrze umięśniony, elastyczny i bez deformacji.

W Polsce obowiązują wzorce ras podane przez Fédération Cynologique Internationale (FCI), która za American Kennel Club (AKC) podaje wzorzec ogona:

Wzorzec FCI nr 342/05.06.2009
OGON: Prosty, przycięty, tam gdzie zabieg ten jest dozwolony, lub z natury krótki, nie dłuższy niż 10 cm.

Jednak tu pojawia się problem, ponieważ w Polsce od 1 stycznia 2012 r. obowiązuje jasno wyrażony w ustawie o ochronie zwierząt zakaz obcinania psom uszu i ogonów z przyczyn innych niż ratowanie życia i zdrowia zwierzęcia. W Stanach Zjednoczonych (nie we wszystkich stanach) i wielu innych krajach, dokowanie ogona jest pożądane i tradycyjnie wykonywane zaraz po urodzeniu szczeniaka. Wśród hodowców i miłośników zwierząt od dłuższego czasu, trwa dyskusja nad sensem takich zabiegów. Coraz więcej krajów wprowadza zakazy lub ograniczenia dotyczące praktyki obcinania ogonów u psów z powodów etycznych i dobrostanu zwierząt.

Dokowanie ogonów jest ingerencją w ciało zwierzęcia, która wiąże się z bólem i ryzykiem powikłań. Zabiegi te wykonywane są szczeniakom w 3 -5 dobie życia. Podczas dokowania ogona usuwa się część ogona psa, zazwyczaj przy użyciu narzędzi chirurgicznych, takich jak nożyczki chirurgiczne lub skalpel. Zabieg ten jest wykonywany bez znieczulenia co oznacza, że pies odczuwa ból podczas zabiegu oraz w okresie gojenia i rekonwalescencji. Po zabiegu mogą wystąpić inne komplikacje, takie jak krwawienie, infekcje, czy zaburzenia wrażliwości w okolicy ogona.

Niektórzy hodowcy, aby spełnić standard krótkiego ogona, decydują się na obcinanie ogonów swoich psów. Dzieje się tak nawet pomimo obowiązujących w niektórych krajach zakazów. Blizny po ciętych ogonach można łatwo rozpoznać, choć każda może wyglądać inaczej. Na wystawach psów część sędziów zdecydowanie preferuje krótkie ogony. Zdarzają się także nieuczciwi hodowcy ukrywający fakt cięcia ogona. Dziś badaniami genetycznymi (test genetyczny Brachyuria, czyli krótki ogon – odnosi się do wrodzonego skrócenia ogona poprzez zmniejszenie liczby kręgów guzicznych. Skrócenie waha się o 1/4 długości aż do całkowitego braku ogona, w porównaniu do wzorca), można wykazać, czy pies ma gen krótkiego ogona. Wynik N/N oznacza długi ogon, wynik N/T oznacza ogon naturalnie krótki (NBT), ale jeśli pies miał skracany ogon krótki tzw. kikut, badanie tego nie wykryje.

Naukowe badania potwierdzają, że nie powinno się kojarzyć dwóch psów z genem NBT, który jest dominujący i może powodować poważne defekty np. znaczne wady dolnego odcinka kręgosłupa, które wymagają eutanazji szczeniaka. Większość płodów z podwójnym NBT ulega resorpcji, co ma wpływ na liczebność miotu. Pomimo tego ryzyka, niektórzy hodowcy decydują się na takie kojarzenia, po to by uzyskać potomstwo z naturalnie krótkim ogonem.

Ze względu na te kwestie wiele organizacji oraz społeczności hodowlanych uważa – a takie jest też moje zdanie – aby zamiast tego promować naturalne ogony. Dlatego w naszej hodowli długi ogon uznajemy za pozytywną cechę rasy.

Ogon psa pełni kilka istotnych funkcji zarówno w komunikacji społecznej, jak i w codziennej aktywności psa. Przede wszystkim to ważne narzędzie komunikacji między psami oraz innymi zwierzętami i całym otoczeniem. Ruchy ogonem przekazują różnorodne emocje i intencje. Ogon może być używany do wyrażania dominacji, podporządkowania lub neutralności w interakcjach. To świetny sygnalizator informujący o stanach emocjonalnych psa: radości, zadowolenia, strachu i lęku, niepewności czy agresji. Ogon odgrywa także dużą rolę w utrzymaniu równowagi podczas poruszania się. Szczególnie przy dużych zmianach kierunku ruchu, ogon może pomóc w zachowaniu stabilności. Jest pomocny w psich sportach 🙂

W kontekście opisanych przeze mnie aspektów, tym cenniejsze wydają się zwycięstwa i tytuły zdobyte na wystawach przez owczarki australijskie z długimi ogonami, które często muszą pokonać całą stawkę bezogoniastych rywali.